NHS – Państwowa Służba Zdrowia

Wiele osób przychodzi do naszego biura z pytaniem – W jaki sposób działa w Wielkiej Brytanii służba zdrowia? Czy muszę posiadać i opłacać składki na National Insurance Contributions, aby móc korzystać z pomocy lekarza? Co w przypadku osób, które odwiedzają nas w UK? Czy w razie wypadku lub nagłej choroby będą musieli płacić za pomoc lekarską?

Joanna i Jurek przyjechali do Wielkiej Brytanii kilka tygodni temu. Joanna jest w zaawansowanej ciąży. Nie ma pracy i nie posiada National Insurance Number. Joanna udała się do najbliższego ośrodka zdrowia, lokalnego GB (General Practitioner), gdzie jej powiedziano, że dopiero po sześciu miesiącach pobytu w UK może być zarejestrowana w przychodni. Joanna postanowiła umówić się na spotkanie o National Insurance Number, ale w przypadku braku pracy odmówiono jej wydania numeru (przyp. o National Insurance Number można się starać w przypadku podjęcia lub poszukiwania pracy). Co teraz? Dziecko ma przyjść na świat lada dzień, a nas nie chcą zarejestrować w przychodni? Czy będziemy musieli płacić za poród? Zanim odpowiem na pytania Joanny i Jurka kilka słów o historii powstania NHS, czyli National Health Services. Jeszcze w XIX wieku prowadzono dyskusje na temat dostępności służby zdrowia dla najbiedniejszych. W ówczesnych czasach wizyta u lekarza, czy pobyt w szpitalu były bardzo drogie i tylko najbogatsi mogli sobie pozwolić na specjalistyczne leczenie. W związku z tym powstawały organizacje charytatywne, których celem było udostępnienie pomocy lekarskiej dla najbardziej potrzebujących. Powstawały szpitale sponsorowane z datków bogatych dobroczyńców. Podczas drugiej wojny światowej zaczęły pracować specjalne oddziały służby zdrowia, które miały służyć na rzecz całej społeczności. Po zakończeniu wojny władzę w Wielkiej Brytanii przejęła lewicowa partia Pracy (Labour). W 1945 przedstawiono propozycję nacjonalizacji wszystkich szpitali. Podczas gorącej debaty dotyczącej głównie kwestii, kto powinien zarządzać nowo powstałą służbą zdrowia konserwatyści (Tories) proponowali, aby zarząd szpitalami zamiast odgórnie, tak jak tego chcieli lewicowcy, odbywał się na szczeblu lokalnym. Mimo ostrej opozycji dnia 5 lipca 1948 roku powstała NHS – National Health Services. Służba zdrowia dostępna dla wszystkich i finansowana w 100% przez państwo. NHS jest w pewnym stopniu ewenementem na skalę światową. Powstała zgodnie z zasadą, że każda osoba mieszkająca w Wielkiej Brytanii lub przebywająca z wizytą ma prawo do bezpłatnej pomocy lekarskiej. Fakt ten stanowi główną różnicę pomiędzy np. polską służbą zdrowia, a brytyjskim NHS. W Polsce bowiem, aby mieć prawo do pomocy lekarskiej należy opłacać zdrowotne składki ZUS. W Wielkiej Brytanii nie ma odpowiednika składek zdrowotnych ZUS. National Insurance Contributions dotyczy głównie składek socjalnych, które związane są z zasiłkami oraz emeryturą. Dlatego osoby, które nie posiadają National Insurance Number wciąż mają prawo do bezpłatnej służby zdrowia (NHS).   Wymogi bezpłatnej służby zdrowiaKorzystanie z brytyjskiej służby zdrowia NHS nie jest uzależnione od narodowości, a jedynie od faktu jak długo przebywamy na Wyspach i z jakim zamiarem przybyliśmy do UK. Niektóre usługi wykonywane w ramach NHS mogą być płatne. Do płatnych usług należy między innymi wizyta u dentysty. Nawet jednak w przypadku płatnych usług osoby o niskich zarobkach mogą liczyć na dofinansowanie.

Podróżujący do Polski np. na wakacje w razie wypadku lub choroby otrzymują pomoc lekarską w Polsce, a koszt leczenia ponosi brytyjskie NHS. Uzyskanie karty jest wyjątkowo łatwe.

Najważniejszym aspektem działania brytyjskiej służby zdrowia jest fakt, że dla większości osób, które przybyły na Wyspy Brytyjskie usługi w ramach NHS są bezpłatne. W przypadku Joanny oraz Jurka postawiony wymóg sześciomiesięcznego pobytu na Wyspach nie był zgodny z panującym w UK prawem. Zgodnie z umowami dwustronnymi pomiędzy Polską i Wielką Brytanią oraz jako członkowie Unii Europejskiej mamy prawo do bezpłatnej służby zdrowia od momentu przyjazdu na Wyspy. Aby zarejestrować się w przychodni należy przedstawić dokument potwierdzający adres zamieszkania. Jeśli najbliższa przychodnia nie ma wolnych miejsc mamy prawo do rejestracji w innym miejscu pod warunkiem, że znajduje się w tej samej miejscowości.   Zawsze bezpłatna pomoc lekarska Jak wyżej wspomniałam, osoby przybywające do UK z terenów Unii Europejskiej mogą liczyć na bezpłatną pomoc lekarską, bez względu na długość pobytu na terenie Wysp Brytyjskich oraz faktu posiadania National Insurance Number. W nieco innej sytuacji znajdują się osoby spoza Unii Europejskiej. W ich przypadku tylko niektóre aspekty pomocy lekarskiej są bezpłatne. Należą do nich między innymi pomoc w przypadku wszelkich wypadków lub nagłego pogorszenia się zdrowia. Pomoc udzielana jest w tzw. walk-in centres, czyli w większości szpitali oraz ośrodków zdrowia. Na bezpłatną pomoc mogą liczyć również osoby z problemami psychicznymi, które wyrokiem sądowym zostały skierowane na psychiatryczne leczenie. Każdy może liczyć również na bezpłatną pomoc w przypadku takich chorób jak: gruźlica, cholera, zatrucie pokarmowe, malaria oraz zapalenie opon mózgowych. Można również postarać się o darmowe przeprowadzenie testu HIV oraz pomoc psychologiczną w przypadku pozytywnego wyniku testu. Osoby, które są na Wyspach nielegalnie mogą mieć problem w uzyskaniu bezpłatnej pomocy lekarskiej. Wystarczy jednak, aby chociaż jedna osoba w rodzinie przebywała na terenie Wielkiej Brytanii legalnie, a prawo do nieodpłatnego leczenia automatycznie nabywają najbliżsi członkowie rodziny (żona/mąż oraz dzieci). Ponadto prawo do leczenia w ramach NHS posiadają osoby, które mieszkają legalnie w UK przez minimum 12 miesięcy i nie przybyły do UK w celu otrzymania prywatnej pomocy lekarskiej oraz osoby, które przyjechały z zamiarem osiedlenia lub powróciły do UK po dłuższym okresie mieszkania za granicą. Ponieważ niezmiernie trudno jest określić, czy dana osoba przyjechała do UK w celu osiedlenia się na dłuższy okres czasu, czy tylko na krótki pobyt, stworzony 60 lat temu bezpłatny system NHS narażony jest niestety w dużym stopniu na wykorzystanie i nieuczciwe praktyki. Rząd próbuje walczyć z korupcją oraz nielegalnymi praktykami niektórych lekarzy, nie zawsze się to jednak udaje. O czym świadczy niedawno program w BBC poruszający temat tzw. turystyki medycznej. Warto przy tym pamiętać, że osoby, które przyjechały do UK turystycznie w razie przewlekłej choroby nie mogą liczyć na bezpłatny pobyt w szpitalu. Tylko w przypadku nagłego wypadku osoba przebywającą z wizytą w UK nie będzie musiała zapłacić za leczenie. Europejska Karta Zdrowia  EHIC (European Health Insurance Card) schemeCo w przypadku Polaków, którzy mieszkając na stałe w Wielkiej Brytanii, jadą z wizytą do innego kraju w Unii Europejskiej, w tym również do Polski. Aby uniknąć opłat w polskich przychodniach lub szpitalach, warto zabezpieczyć się wyrabiając bezpłatną Europejską Kartę Zdrowia. W odróżnieniu jednak od rejestracji w przychodni GB czy szpitalu, przy wyrabianiu karty zdrowia, osoba powinna posiadać National Insurance Number. Rodzice, posługując się swoim National Insurance Number, mogą uzyskać Europejską Kartę Zdrowia dla swoich dzieci oraz współmałżonków.

Brak NIN nie jest przeszkodą w uzyskaniu pomocy lekarskiej oraz rejestracji w lokalnej przychodni zdrowia. Każdy nowoprzybyły na Wyspy powinien zgłosić się do najbliższego ośrodka zdrowia.

Ubezpieczenie europejskie obejmuje głównie przypadki związane z wypadkami i nagłymi chorobami. Podróżujący do Polski np. na wakacje w razie wypadku lub choroby otrzymują pomoc lekarską w Polsce, a koszt leczenia ponosi brytyjskie NHS. Uzyskanie karty jest wyjątkowo łatwe. Można to zrobić online https://www.ehic.org.uk/Internet/startApplication.do podając swój National Insurance Number oraz adres zamieszkania w UK.
Podsumowując, Polacy jako członkowie Unii Europejskiej oraz dzięki dwustronnym umowom pomiędzy Polską, a Wielką Brytanią, mają prawo do bezpłatnej służby zdrowia. Brak National Insurance Number nie jest przeszkodą w uzyskaniu pomocy lekarskiej oraz rejestracji w lokalnej przychodni zdrowia, zwanej GB. Każdy nowoprzybyły na Wyspy powinien zgłosić się do najbliższego ośrodka zdrowia, ponieważ w przypadku nagłej choroby GP ma prawo odmówienia przyjęcia pacjenta i wówczas jedynym ratunkiem jest udanie się do najbliższego szpitala, gdzie czasami okres oczekiwania na przyjęcie przez doktora może przedłużyć się do wielu godzin. Dlatego uczulam, jeśli osoba, która niedawno przybyła na Wyspy Brytyjskie, szczególnie jeśli przyjechały z nią dzieci, pierwsze kroki, które powinna poczynić powinny być skierowane do najbliższej przychodni zdrowotnej.