Zasiłek dla osób z problemami zdrowotnymi

Jak już niejednokrotnie wspominałam kryzys finansowy oraz rozwinięty do niebotycznych rozmiarów system zasiłków, który doprowadził do powstanie absurdalnej sytuacji, w której bardziej opłacalne od pracy stało się „życie na zasiłku”, spowodowały ogromne niezadowolenie społeczne. Kampanię przeciwko takiemy stanowi rzeczy rozpoczął wybrany w 2010 rząd koalicyjny Torysów oraz Liberal Demokratów. Po dwóch latach zaciętych dyskusji 8 marca 2012 weszło w życie prawo zmieniające system przyznawania i otrzymywania zasiłków w Wielkiej Brytanii zwane The Welfare Reform Act (2012). Nowe prawo ma na celu odwrócenie sytuacji, w której bycie bezrobotnym czy na zasiłku jest bardziej opłacalne od pracy. Zmiany, które zgodnie z tradycją brytyjską wprowadzane będą stopniowo, zakończyć się mają wprowadzeniem w miejsce całego kalejdoskopu różnych zasiłków jednego zasiłku zwanego Universal Credit (czyli uniwersalny, ogólny zasiłek).

W międzyczasie wprowadzane są zmiany, które mają na celu zmniejszenie wypłacania już istniejących zasiłków. Jednym ze sposobów natychmiastowego wręcz zaoszczędzenia milionów funtów jest wprowadzenie niewinnego zdawałoby się zabiegu jakim jest zwyczajna zmiana nazwy już istniejącego zasiłku na coś podobnego, ale ze zmienioną nazwą. Tak stało się w przypadku istniejącego od 1995 roku Incapacity Benefit przyznawanego ludziom, którzy ze względów zdrowotnych nie mogli pracować. W maju 2008 roku wprowadzono Employment and Support Allowance (ESA), który od 2010 roku zaczął wypierać Incapacity Benefit. Oznacza to, że od 2010 roku osoby, które mają problemy zdrowotne lub stałe inwalidztwo i nie mogą z tego powodu pracować mogą starać się tylko i wyłącznie o Employment and Support Allowance. A co za tym idzie osoby, które już otrzymywały zasiłek znany jako Incapacity Benefit muszą na nowo starać się o właściwie ten sam zasiłek , tyle że ze zmienioną nazwą. A tym samym przy składaniu nowej aplikacji urzędnicy mają możliwość weryfikacji prawdziwości i zasadności otrzymywania danego zasiłku. W praktyce oznacza to, że osoby, które przez lata otrzymywały zasiłek po przeprowadzeniu nowych badań lekarskich nie jest już na tyle chore, aby kwalifikować się do zasiłku, a co oznacza, że najwyższy czas na znalezienie pracy. A powrót do pracy po latach spędzonych na garnuszku państwa nie jest łatwy, a w niektórych przypadkach praktycznie niemożliwy.

Rezultatem nowego prawa ma być odwrócenie sytuacji, w której ludziom nie opłacało się pracować ze wględu na wysokość otrzymywanych zasiłków (benefits). Do tego dochodzi jeszcze bardzo ważny czynnik psychologiczny. Jarek, który po wypadku na budowie miał problemy z nogą i czekał na operację, otrzymał istniejący jeszcze wówczas Incapacity Benefit w wysokości £66 tygodniowo. Na dzień dziesiejszy wysokość Employment and Support Allowance (ESA), która zależy od wieku i sytuacji życiowej wynosi £71 na tydzień. Do tego Jarek otrzymał dofinansowanie do mieszkania w postaci Housing Benefit. Początkowo dla Jarka, osoby pełnej życia, pracującej po 10-12 godzin dziennie, utożsamiającej się z wykonywaną pracą i prowadzącej intensywne życie towarzyskie, sytuacja kiedy nie trzeba rano wstawać do pracy wydawała się trudna do zniesienia. Przede wszystkim dominował lęk przed niepewnym jutrem i brakiem pieniędzy. Z czasem jednak Jarek odkrył, że mając finansową pomoc od państwa, może się spokojnie utrzymać. Wprawdzie nie były to żadne luksusy, ale miał przynajmniej za co żyć. Noga po kilku miesiącach przestała boleć i Jarek zaczął nawet dorabiać kilka funtów pracując dla znajomych „na czarno”. Powoli styl życia, w którym to państwo zapewnia podstawowe potrzeby, zaczął mu się bardzo podobać. Po operacji okazało się, że praktycznie na budowę nie ma już możliwości powrotu. Życie na „garnuszku państwa” kusiło i Jarek postanowił, że nie ma sensu nawet szukać pracy. Osoby, które ciężko pracowały zaczął postrzegać jako wyrobników i naiwniaków, którzy nie potrafią wykorzystać systemu. Po dwóch latach błogiego życia na zasiłkach Jarkowi przyszedł do głowy pomysł na nowy biznes. Postanowił zająć się sprzedażą towaru na eBay lub Allegro w Polsce, kupionego za grosze od znajomego spotkanego w JobCentre, a który właśnie tak dorabiał sobie już od ponad roku. Pomysł był bardzo dobry. Z kilku sprzedaży, które zrobił dla sprawdzenia rynku, uzyskane zyski przeszły wszelkie oczekiwania. Chora noga nie przeszkadzała w prowadzeniu biznesu. Pojawił się jednak problem. Jak wytłumaczyć się z dodatkowego przypływu pieniędzy na konto? W związku z tym przyszedł do naszego biura z zapytaniem: Co mam zrobić, aby otworzyć biznes a jednocześnie nie stracić zasiłków???

Nasza odpowiedż bardzo mu się nie spodobała. Nie ma bowiem możliwości w sposób legalny prowadzić biznesu i jednocześnie otrzymywać zasiłku, który przyznawany jest osobom niezdolnym do pracy. Tylko bowiem osoby nie tracą prawa do Employment and Support Allowance (ESA) jeśli pracują jako wolontariusze lub pracują poniżej 16 godzin tygodniowo i zarabiają maksymalnie £99.50 tygodniowo.

A dochody Jarka już w pierwszym miesiącu próbnej sprzedaży przekroczyły £500. Przy niewielkim wysiłku Jarek mógł liczyć na podwojenie czy nawet potrojenie sprzedaży w pierwszych trzech miesiącach pracy. Jarek stanął przed dylematem. Albo założy działalność gospodarczą, a tym samym stracić prawo do zasiłku, albo pozostać na garnuszku państwa. I Jarek młody, aktywny i inteligentny chłopak, przed którym otwierała się perspektywa świetnie prosperującego biznesu, wyszedł z naszego biura z decyzją, że nie będzie ryzykował. Nie chce tracić tej jakże złudnej pewności, że co dwa tygodnie pojawi się na jego koncie £142, swoista nagroda za bolące kolano oraz, że council zapłaci za czynsz. „Przecież zawsze mogę dorobić sobie na boku” podsumował naszą rozmowę. „Nie będę jednak za dużo sprzedwał, żeby się do mnie nie doczepili”.

Niestety osób podobnych do Jarka, które w innych warunkach, bez opiekuńczej ręki państwa, która proszę mnie źle nie zrozumieć, jest bardzo potrzebna i państwo powinno wspomagać ludzi w potrzebie, chorobie czy ciężkiej sytuacji życiowej, byłyby zdolne do stworzenia własnego biznesu nie robią tego, ponieważ boją się stracić namiastki poczucia bezpieczeństwa. Ile Jarek mógłby zarobić przestając obawiać się, że straci przysługujące mu £71 tygodniowo pozostaje tylko w sferze domysłu. Może biznes wcale by nie wyszedł i Jarek straciłby i zasiłek i biznes. Ale tego prawdopodobnie nigdy się nie dowiemy. Często bowiem prowadzeni nieracjonalnym lękiem rezygnujemy z wyzwań czy podejmowania ryzyka w zamian za namiastkę złudnego poczucia bezpieczeństwa, ale co stanie się z Jarkiem w momencie, kiedy zmieni się po raz kolejny system zasiłków i pod pretekstem cięć, i szukania oszczędności Jarek zostanie uznany za zdolnego do pracy. Już teraz bowiem w wprowadzonym  Employment and Support Allowance (ESA), aby otrzymać zasiłek przeprowadzany jest tzw. Work Capability Assessment (WCA), czyli test mający na celu zadecydowanie, czy dana osoba faktycznie jest zdolna do pracy lub może podjąć pracę tylko w limitowanym wymiarze godzin. Bolące kolano nie przeszkadza bowiem w wykonywaniu innego rodzaju pracy i może się okazać, że Jarek będzie zmuszony do poszukania innego źródła utrzymania, ale wtedy Jarek będzie już o kilka lat starszy, przyzwyczajony do „wygodnego życia” bez ryzyka i kłopotów. I tylko mam nadzieję, że zanim to nastąpi zmieni zdanie i podejmie ryzyko stworzenia swojego własnego biznesu. Cena za oddanie odpowiedzialności za własne życie i  rzyłączenie się do rzeszy „bezrobotnych z wyboru” jest wbrew pozorom ogromna. Jarek kierując się strachem, wygodą, przyzwyczajeniem i złudnym poczuciem bezpieczeństwa nigdy nie odkryje frajdy jaką przynosi własny biznes, osiągnięcie sukcesu, który przecież może być udziałem każdego. Wystarczy tylko zechcieć i podjąć ryzyko, że może się nie udać. Oczywiście istnieje zawsze ryzyko niepowodzenia, ale warto pamiętać, że w państwie takim jak Wielka Brytania to przysłowiowe 70 funtów, bez wględu na to pod jaką będzie kryło się nazwą, zawsze będzie na nas czekać.

Dorota Cukierska