Konferencja PMS dla nauczycieli z polskich szkół uzupełniających Warto było czekać cały rok

120 nauczycieli z 44 polskich szkół uzupełniających uczestniczyło w cyklicznej już konferencji zorganizowanej przez Polską Macierz Szkolną, która miała miejsce w sobotę 8 listopada w POSK-u. Ten dzień rzeczywiście należał do ambasadorów polskości na Wyspach, którzy w kilku sekcjach zgłębiali swoją wiedzę m.in. na temat nauczania języka polskiego jako drugiego. Wszyscy uczestnicy konferencji otrzymali materiały edukacyjne.

Konferencję otworzył wykład Roberta Rospędzichowskiego, reprezentującego harcerstwo w Wielkiej Brytanii, który podjął tematykę współpracy harcerstwa z polskimi szkołami sobotnimi (uzupełniającymi), jako wsparcia w nauczaniu polskości. Anna Jurek  z Centrum Pomocy Rodzinie przy PPA, które jest inicjatywą PPA wspieraną przez MSZ, PMS, PMK, ZPWB i POSK przedstawiła ofertę Centrum oraz podała klucz, którym należy się posługiwać korzystając z oferty.

120 nauczycieli z 44 szkół na Wyspach wzięło udział w konferencji…/ Fot. Małgorzata Bugaj-Martynowska

Uczmy bawiąc słowem

W przerwach między poszczególnymi wykładami nie zabrakło dyskusji, wymiany zdań oraz nawiązania nowych znajomości, bo przecież wymiana doświadczeń to jeden z aspektów pracy nauczyciela polonijnego, który tutejszy belfrowie cenią sobie najbardziej. Każdy z nich na swój sposób jest odkrywcą w wykonywanej przez siebie pracy, i każdy spotyka się w niej z innymi barierami, które tylko wspólnymi siłami, we współpracy z innymi pedagogami pokonać jest nie tyle łatwiej, co skuteczniej.

Tym razem zaproszeni prelegenci – wykładowcy z Wielkiej Brytanii oraz specjaliści z Polski – zajęli się tematami dwujęzyczności, tożsamości kulturowej, prawidłowej wymowy, metodyki nauczania, gier językowych, i warsztatów na temat polskiej historii dla dzieci.

Grażyna Wiśniewska z ORPEG-u zapewniała, że można bawić się słowem i odkryła przed nauczycielami tajniki nauki czytania odpowiadając na postawione słuchaczom pytania: „Co to znaczy umieć czytać?” oraz „Jak doskonalić umiejętność czytania?” Dużym zaskoczeniem dla nauczycieli były: wiedza na temat testu czytania i sposobu przeprowadzania go, który należy indywidualnie przeprowadzić każdemu uczniowi; a także podane przez prelegentkę informacje na temat czytania, które dotychczas nie były nauczycielom znane, a te na których opierali się do tej pory, okazały się w dużym stopniu mało przydatne i sprzeczne z osiąganiem przez dziecko bardzo dobrych umiejętności, a następnie wysokich wyników czytania ze zrozumieniem, w stosunkowo krótkim czasie.

Prawdziwą niespodzianką była prezentacja dwóch rozdziałów podręcznika do GCSE, na który od lat czekają nauczyciele przygotowujący młodych nastolatków do zdawania egzaminów z języka polskiego na tym poziomie. Podręcznik powstaje w ramach Sekcji Wydawniczej Polskiej Macierzy Szkolnej. Prace nad nim powierzono wieloletnim pracownikom polskich szkół sobotnich, nauczycielom, egzaminatorom AQA, członkom Zarządu PMS. Do czteroosobowego składu zespołu, który pracuje nad powstawaniem podręcznika zaproszono Magdalenę Górkę, której powierzono rolę koordynatora przedsięwzięcia, Halinę Stochniol, Renatę Jarecką oraz Katarzynę Kowalczyk. Ta długo wyczekiwana zdaniem nauczycieli publikacja, to szansa na wyższą jakość zajęć w klasach GCSE i zdecydowanie, konkretna pomoc dla nauczycieli, którzy przygotowując się na cosobotnie zajęcia korzystają z kilku, a czasami nawet kilkunastu źródeł i publikacji, ponieważ na rynku polskim nie ma podręcznika dla uczniów, który spełniałby swoją rolę w nauczaniu języka polskiego w klasach GCSE na Wyspach, i który mógłby zostać zaadoptowany w tutejszych polskich szkołach uzupełniających.

Inaczej wygląda sytuacja w nauczaniu języka polskiego w klasach młodszych i na etapie wczesnoszkolnym, bo chociaż i w tym przedziale wiekowym nie ma jednej zadawalającej publikacji, to jednak materiałów i podręczników na rynku polskim nie brakuje. Zdecydowana większość szkół korzysta z publikacji, które proponuje MEN lub z podręczników polonijnych napisanych przez Małgorzatę Pawlusiewicz dla dzieci Polonii amerykańskiej. Wybór – jak najczęściej komentują nauczyciele – jest oczywisty ze względu na fakt, że lekcje w podręcznikach Pawlusiewicz rozpisane są na zajęcia obejmujące około 34 sobót, czyli dokładnie tyle, przez ile w ciągu roku kalendarzowego odbywają się lekcje w polskich szkołach na Wyspach (polskie szkoły uzupełniające na Wyspach prowadzą zajęcia przez 30 do 34 sobót w ciągu roku kalendarzowego – przyp. red.) Nauczyciele argumentują, że podręczniki Pawlusiewicz zawierają najważniejsze aspekty kultury, obyczaju i tradycji polskiej, i chociaż przeważa w nich ilość elementów bliższych Polonii amerykańskiej, bo na tamten rynek zostały napisane, to i tak stanowią obecnie najlepszą alternatywę na Wyspach, mimo, że zdarzało się, że niektóre zawierały błędy. Niestety z przyczyn oczywistych w serii Pawlusiewicz zabrakło pozycji na poziomie GCSE. Edukacja uczniów polskich szkół w Stanach oparta jest na innej podstawie programowej.

Miejmy jednak nadzieję, że już niedługo potrzeba podręcznika na poziomie GCSE na Wyspach zostanie zrealizowana, tym bardziej, że obecni na konferencji nauczyciele byli bardzo zadowoleni z przedstawionej im propozycji, po czym niemalże natychmiast odezwały się głosy, o to, kiedy konkretnie podręcznik zostanie wydany i kiedy trafi na rynek polskich szkół oraz jaka będzie jego cena?

Opracowywany na rok lub dwa

Informacja, że podręcznik zostanie przygotowany tak, że wypełni dwa lata nauczania, bardzo ucieszyła nauczycieli, z pewnością jeszcze bardziej ucieszy rodziców uczniów. Wszak to tylko jeden wydatek na dwa lata nauki. Magdalena Górka wyjaśniła, że ilości i jakości materiałów w publikacji wystarczy na wykorzystanie zajęć przez dwa lata, ale konstrukcja publikacji będzie przygotowana również tak, że zgodnie z decyzją nauczyciela i jego planem zajęć, będzie można wybrać najistotniejsze części podręcznika i zrealizować materiał w ciągu jednego roku szkolnego.

– Podręcznik uwzględnia wymogi programowe i egzaminacyjne, określone przez Ministerstwo Edukacji Narodowej („Podstawa programowa dla uczniów polskich uczących się za granicą”, MEN, 2010) oraz GCSE Specification (AQA). Zawartość podręcznika umożliwia realizację podstawy programowej, a jednocześnie daje możliwość systematycznego przygotowywania do egzaminu GCSE z języka polskiego. Przewidujemy 5 rozdziałów związanych z polską kulturą narodową: święta narodowe, hymn i godło, polscy poeci i pisarze, sławni Polacy, polskie kino oraz 4 rozdziały informacyjne poświęcone czterem częściom egzaminu: słuchaniu, czytaniu, mówieniu i pisaniu – mówiła Renata Jarecka, która omawiając strukturę podręcznika podkreśliła, że podręcznik łącznie będzie zawierał 16 rozdziałów oraz, że nie zabraknie w nim różnego rodzaju zadań, ćwiczeń, powtórzeń, krzyżowek oraz możliwości wykorzystania różnorodnych technik pracy, np. pytania z wyborem wielokrotnym; pytania typu prawda – fałsz; objaśnianie znaczeń wyrazów; poszukiwanie znaczeń przeciwstawnych; nazywanie zbiorów słów wg pewnego kryterium znaczeniowego; odnajdywanie słowa innego wśród podobnych i układanie zdań.

Nauczyciele obejrzeli prezentację podręcznika; spot reklamowy na temat wartości, jaką jest rodzina z udziałem znanych postaci, mi. in. Radosława Pazury, Ireneusza Krosnego, Krzysztofa Hołowczyca, którzy mówili o tym, że rodzina jest najważniejszą wartością oraz wskazywali na to, jak zmienia się jej model. W prezentowanym materiale nie zabrakło metafor, przenośni, epitetów i przysłów. Temat ten został również omówiony w pilotażowym egzemplarzu dwóch rozdziałów podręcznika, którzy otrzymali nauczyciele. Poproszono ich również o wypełnienie ankiety oraz podzielenie się swoimi opiniami, na temat przedstawionej propozycji. Prelegentki podkreślały, że wszystkie opinie zostaną wzięte pod uwagę przy pisaniu dalszych części publikacji. Magdalena Górka zabrała głos na temat zalet publikacji, podkreślając, że „układ treści jest uporządkowany, zgodny z działami zawartymi w „Specification”, daje nauczycielowi możliwość wyboru takich treści, które najlepiej odpowiadają poziomowi klasy. Język jest dostosowany do wieku uczniów i do wymogów w „Specification”. Szczególny nacisk jest położony na opanowanie słownictwa, wyrażenia i wyrazy trudne tłumaczone przy tekstach, a całość zawiera dużo ćwiczeń ze stałymi związkami wyrazowymi i frazeologicznymi. Podręcznik zawiera również atrakcyjne rozwiązania graficzne, możliwie proste i czytelne, wykorzystujące czytelne znaki ikonograficzne, które będą objaśnione na początku podręcznika”, mówiła Górka, która powołując się na słowa Marty Niedzielskiej – Kierownika Biura PMS powiedziała, że „dyskretna kolorystyka podręcznika nie przytłacza treści i nie przeszkadza w ich odbiorze.” Podsumowując prezentację zaprosiła wszystkich do forum dyskusyjnego, którego celem było uzyskanie odpowiedzi na pytania: „Bez jakich tekstów literackich nie wyobrażają sobie nauczyciele podręcznika?

Renata Jarecka (L) i Magdalena Górka/ Fot. Małgorzata Bugaj-Martynowska

Co zrobić z ważnymi tematami i tekstami literackimi, bez których nauczyciele nie wyobrażają sobie edukacji polonistycznej, wdrażania uczniów w historię literatury, a które nie pasują do tematów egzaminacyjnych”? Dyskusja została nagrana, a nauczyciele wypełniając ankietę sugerowali, aby nie przeciążać podręcznika zbyt obfitymi treściami, ale wyrażali także zdanie, że nie powinno zabraknąć w nim fragmentów literatury klasycznej, szczególnie „Pana Tadeusza”, a także wyboru poezji.

Zatem czekamy… Najpierw na pierwsze testowanie, a potem na gotowy produkt, jakże ważny i długo wyczekiwany. Trzymamy kciuki! A wszystkich zainteresowanych prosimy o cierpliwość, praca nad podręcznikiem wrze… Warto będzie poczekać.

Tekst i fot. Małgorzata Bugaj-Martynowska