Od Mickiewicza po integrację europejską: Historia i przyszłość przyjaźni polsko-tureckiej

Historia stosunków turecko-polskich sięga 1414 roku, cztery lata po bitwie pod Grunwaldem. W 1842 roku polscy weterani powstania listopadowego osiedlili na wschód od Stambułu wioskę Polonezköy (pol. tłum. Miasto Polaków). Turcja była również ważnym miejscem na drodze życiowej słynnego polskiego bohatera narodowego, poety i pisarza Adama Mickiewicza – wymienia Ümit Yalçın, ambasador Turcji w Wielkiej Brytanii. O historii, współczesnych stosunkach i przyszłości przyjaźni polsko-tureckiej rozmawia z Magdaleną Grzymkowską. [FOR ENGLISH VERSION PLEASE SCROLL]

Jak daleko sięga historia stosunków dyplomatycznych między Polską a Turcją?

– Turcja i Polska mają głęboko zakorzenione relacje i długą historię. W 2014 roku obchodziliśmy 600. rocznicę nawiązania stosunków dyplomatycznych. Historia stosunków turecko-polskich sięga 1414 roku, cztery lata po bitwie pod Grunwaldem, kiedy to sułtan Mehmed I przyjął pierwszą polską misję dyplomatyczną na swoim dworze w stolicy imperium osmańskiego, Bursie.

Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że Polska i Turcja to kraje o zupełnie odmienne kulturowo. Ale czy rzeczywiście tak jest? Czy istnieją pomiędzy naszymi krajami związki kulturowe?

– Pomiędzy tymi dwoma krajami istnieją silne i unikalne powiązania kulturowe. W 1842 roku polscy weterani powstania listopadowego osiedlili na wschód od Stambułu wioskę Polonezköy (pol. tłum. Miasto Polaków), znaną również jako Adampol. W mieście znajduje się Cmentarz Polski oraz muzeum upamiętniające jego historię i kontynuujące kultywowanie polskich tradycji religijnych. Każdego lata jego mieszkańcy organizują festiwal muzyczny, zapraszając do Adampola krajowe zespoły ludowe i różnych ciekawych gości. Turcja była również ważnym miejscem na drodze życiowej słynnego polskiego bohatera narodowego, poety i pisarza Adama Mickiewicza. W Stambule, mieście, w którym mieszkał i umarł, znajduje się muzeum poświęcone pisarzowi. Mickiewicz przybył do Imperium Osmańskiego w 1855 roku, aby pomóc w zorganizowaniu sił polskich do walki z Rosją w wojnie krymskiej. Obecnie w muzeum znajdują się niektóre z jego rękopisów, dokumentów historycznych i obrazów.

A jeżeli chodzi o ludzi? Czy widzi Pan jakieś podobieństwa między naszymi narodami?

– Istnieje wiele podobieństw między naszymi narodami. Tak samo przywiązujemy wagę do więzi rodzinnych, wartości moralnych, zaufania do rodaków. Nasze narody są dumne z własnej historii.

Również współcześnie wymiana kulturowa pomiędzy Polską a Turcją kwitnie.

– Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Jagielloński i Uniwersytet Adama Mickiewicza mają wydziały turkologii. Uniwersytet w Ankarze i Uniwersytet Stambulski mają katedry polonistyki. W Warszawie znajduje się również Centrum Kultury Yunus Emre. Polska jest najlepszym miejscem dla tureckich studentów, którzy studiują za granicą w ramach programu Erasmus+. Ponad 900 tys. polskich turystów odwiedziło Turcję w 2019 roku. W tym roku spodziewaliśmy się 1 mln polskich turystów. Jednak globalna pandemia ograniczyła znacząco możliwości podróżowania po świecie. Z niecierpliwością czekamy na przyjęcie naszych polskich gości w Turcji w przyszłym sezonie.

Jak wyglądają współczesne stosunki polityczne między naszymi krajami?

– Polska była jednym z pierwszych krajów, które uznały Turcję, podpisując Układ o przyjaźni, dzień przed podpisaniem Traktatu z Lozanny w 1923 roku. Turcja nigdy nie uznała rozbiorów Polski i zawsze wspierała niepodległość Polski. Nasze głęboko zakorzenione relacje z Polską zyskały strategiczny charakter wraz z podpisaniem w 2009 r. „Deklaracji o polsko-tureckim partnerstwie strategicznym”. Turcja wsparła przystąpienie Polski do NATO w 1999 roku. Cieszymy się nie tylko silnymi relacjami, ale również jesteśmy sojusznikami.

Jakie są cele współpracy gospodarczej pomiędzy Polską a Turcją?

– Dwustronny wolumen handlu między Turcją a Polską wynosi 6 mld euro. Naszym wspólnym celem jest zwiększenie tej liczby do 10 mld dolarów.

Również współcześnie wymiana kulturowa pomiędzy naszymi krajami kwitnie.

– Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Jagielloński i Uniwersytet Adama Mickiewicza mają wydziały turkologii. Uniwersytet w Ankarze i Uniwersytet Stambulski mają katedry polonistyki. W Warszawie znajduje się również Centrum Kultury Yunus Emre. Polska jest najlepszym miejscem dla tureckich studentów, którzy studiują za granicą w ramach programu Erasmus+. Ponad 900 tys. polskich turystów odwiedziło Turcję w 2019 roku. W tym roku spodziewaliśmy się 1 mln polskich turystów. Jednak globalna pandemia ograniczyła wymianę turystyczną na świecie. Z niecierpliwością czekamy na przyjęcie naszych polskich gości w Turcji.

Jak wygląda turecka diaspora w Zjednoczonym Królestwie?

– W Wielkiej Brytanii mieszka ponad 400.000 Turków i Turczynek. Turcy wyjeżdżają do Wielkiej Brytanii od lat 60. XX wieku, głównie z powodów ekonomicznych. Dzięki Porozumieniu o Przystąpieniu do Wspólnot Europejskich (ECAA) z 1963 r. wielu z Turków, którzy tutaj przyjechali, założyło  firmy. Podobnie jak Polacy mieszkający w Wielkiej Brytanii Turcy wnoszą istotny wkład w sektor hotelarski.

Jakie są Pana poglądy i przewidywania, jeżeli chodzi o rolę Turcji w procesie integracji europejskiej?

– Turcja wnosi do Europy wieloraką wartość dodaną i zapewnia geograficzne rozszerzenie kontynentu, wzbogacając jednocześnie jego różnorodność etniczną, językową i kulturową. Ponad pięć milionów Turków i Turczynek mieszkających w krajach europejskich stanowi organiczny most kulturowy pomiędzy tymi krajami a Turcją. Zachęcamy społeczność turecką mieszkającą w krajach europejskich do integracji i odgrywania większej roli w życiu politycznym, gospodarczym, kulturalnym i społecznym krajów, w których mieszkają, przy jednoczesnym zachowaniu własnej tożsamości kulturowej. Jako aktywny członek organizacji międzynarodowych, takich jak Rada Europy, NATO, OECD i OBWE, strategicznym celem Turcji jest członkostwo w UE. Pomimo sztucznych przeszkód, Turcja nadal angażuje się w proces negocjacji pełnego członkostwa. Chcemy mieć pozytywne stosunki robocze i ożywić proces akcesyjny. Z tym nastawieniem pozostajemy zaangażowani w nasz proces reform.

The history of Turkish-Polish relations dates back to 1414, four years after the Battle of Grunwald. In 1842, Polish veterans of the November Uprising settled the Polonezköy village east of Istanbul. Turkey was also an important place in the life of the famous Polish national hero, poet and writer Adam Mickiewicz, mentions Ümit Yalçın, Turkey’s ambassador to Great Britain. Interview by Magdalena Grzymkowska.

How old is the international relationship between Poland and Turkey?

Turkey and Poland enjoy deep-rooted relations and long history. In 2014, the two countries celebrated the 600th anniversary of the establishment of the diplomatic relations between them. The history of the Turkish-Polish relations dates back to 1414, four years after the battle of Grunwald, when Sultan Mehmed I received the first Polish diplomatic mission at his court in Bursa, the capital of the Ottoman Empire.

Are there any cultural links between our nations?

There are strong and unique cultural connections between the two countries. In 1842, Polish veterans of the November Uprising settled a village east of Istanbul, Polonezköy (town of the Poles) also known as Adampol. The town holds a Polish Cemetery and a museum memorializing its history and continue to cultivate Polish religious traditions. Each summer its inhabitants organize a music festival, inviting national folk bands and various interesting guests to Adampol. Turkey was also an important location on the life path of the famous Polish national hero, poet and writer Adam Mickiewicz. Istanbul, the city in which he lived and died, has a museum dedicated to the author. Mickiewicz came to the Ottoman Empire in 1855 to help organize Polish forces to fight Russia in the Crimean War. The museum now houses some of his manuscripts, historical documents and paintings.

How about the people? Are there any similarities?

There are many similarities between our nations. We both attach importance to family ties, moral values, confidence in compatriots. Our nations are proud of their own history.

More modern cultural and political cooperation between Poland and Turkey was also blooming.

Poland was one of the first countries to recognize Turkey by signing a Friendship Agreement, one day before the signing of the Treaty of Lausanne in 1923. Turkey has never recognized the partitions of Poland and always supported the independence of Poland. Our deep-rooted relations with Poland have gained strategic character with the signing of the “Declaration on Turkish-Polish Strategic Partnership” in 2009. Turkey supported Poland’s accession NATO in 1999. We not only enjoy strong relations but also are Allies.

How does it look currently?

Warsaw University, Jagiellonian University and Poznan Adam Mickiewicz University have Turcology departments. Ankara and Istanbul Universities have Polish Studies chairs. There is also Yunus Emre Cultural Centre in Warsaw. Poland is the top destination for Turkish students who study abroad under the Erasmus+ programme. Over 900 thousand Polish tourists visited Turkey in 2019. We were expecting 1 million Polish tourists this year. However, global pandemic globally limited tourism exchanges. We are looking forward to hosting our Polish guests in Turkey.

How about economic links?

The bilateral trade volume between Turkey and Poland amounts to 6 billion Euros. Our common target is to increase this number to 10 billion US Dollars.

How does Turkish diaspora in the UK look like?

There are more than 400.000 Turks living in the UK. Turkish people have been immigrating to the UK since the 1960s, mostly for economic reasons. Thanks to the 1963 European Communities Accession Agreement (ECAA), many Turks who came here set up businesses, directly. Both Turks and Poles living in the UK make important contributions in the hospitality sector.

What are your views and expectations regarding Turkey’s role in European integration?

EuropeanTurkey brings multiple added value to Europe and provides geographical depth to the continent while enriching the continent’s ethnic, linguistic and cultural diversity. Over five million Turkish people living in European countries constitute an organic cultural bridge between those countries and Turkey. We encourage the Turkish community residing in European countries to integrate and play a larger role in the political, economic, cultural and social life of the countries where they reside while preserving their own cultural identity. As an active member of international organizations such as the Council of Europe, NATO, OECD and OSCE, Turkey’s strategic aim is EU membership. Despite artificial obstacles, Turkey remains committed to her full membership negotiation process. We wish to have a positive working relationship and to revive the accession process. With this understanding, we remain committed to our reform process.