Pomnik Sprawiedliwej Wśród Narodów Świata – Ireny Sendlerowej w Newark

Niewiele osób w Wielkiej Brytanii zna historię polskiej bohaterki Ireny Sendlerowej oraz jej dokonań podczas II wojny światowej. Z uwagi na jej ogromne znaczenie dla lokalnych społeczności, przedstawiciele Newark and Sherwood District Council, Newark Town Council i Instytutu Kultury Polskiej w Londynie pragną podzielić się tą historią z mieszkańcami Newark, by stała się ona dziedzictwem, które nigdy nie zostanie zapomniane.

W sobotę, 26 czerwca 2021 roku, w parku miejskim Fountain Gardens przy London Road w Newark zostanie odsłonięty pomnik Ireny Sendlerowej. Ceremonia zorganizowana będzie z zachowaniem środków bezpieczeństwa związanymi z COVID-19, a udział w wydarzeniu możliwy jest wyłącznie na zaproszenie z uwagi na ograniczenia związane z pandemią.

Wśród gości uroczystości znajdą się: Air Chief Marshal Rt’d Sir Andrew Douglas Pulford, MP Robert Jenrick, Leader of Newark and Sherwood District Council Councillor David Lloyd, Chairman of Newark and Sherwood District Council Councillor Penny Rainbow, Newark Town Mayor Councillor Lisa Geary, a także Ambasador RP w Wielkiej Brytanii Arkady Rzegocki i Dyrektor Instytutu Kultury Polskiej w Londynie Marta de Zuniga. Pomnik ma być trwałym upamiętnieniem niezwykłej historii Ireny Sendlerowej.

W czasie II wojny światowej Irena Sendlerowa pracowała w Wydziale Opieki Społecznej i Zdrowia Publicznego Warszawy w okupowanej przez Niemców Polsce. Jej wysiłki koncentrowały się na pomocy żydowskim dzieciom i ich rodzinom. Irena Sendler była częścią sieci pracowników i wolontariuszy, głównie kobiet, którzy ratowali żydowskie dzieci uwięzione w Getcie Warszawskim. Irena Sendler i jej współpracownicy przekazywali im fałszywe dokumenty tożsamości i udzielali schronienia wśród polskich rodzin lub w sierocińcach i innych placówkach opiekuńczych, w tym katolickich klasztorach, ratując je przed Zagładą.

Niemieccy okupanci podejrzewali zaangażowanie Ireny Sendler w polskim podziemiu i w październiku 1943 r. została ona aresztowana przez Gestapo. Udało się jej jednak ukryć listę nazwisk i miejsc pobytu wszystkich uratowanych dzieci, dzięki czemu informacja ta nie dostała się w ręce Gestapo.

Wytrzymując tortury i więzienie, Irena Sendler nigdy nie wyjawiła niczego na temat swoich działań, a także miejsc pobytu wszystkich uratowanych dzieci. Nigdy nie ujawniła też, gdzie ukryła listę z ich adresami. Została skazana na śmierć, ale cudem uciekła w dniu zaplanowanej egzekucji, ponieważ eskortujący ją strażnicy zostali przekupieni przez Żegotę.

Następnego dnia Niemcy hucznie ogłosili, że jej egzekucja się odbyła. W całym mieście rozwieszono plakaty z wiadomością, że została rozstrzelana. Irena Sendler na własne oczy czytała afisze informujące o jej śmierci.

Przez pozostałe lata wojny Irena Sendler żyła w ukryciu, podobnie jak uratowane przez nią dzieci. Jako jedyna wiedziała, gdzie ukryła listę uratowanych. Kiedy wojna wreszcie się skończyła, odkopała słój, w którym ukryła imiona, i starała się odnaleźć dzieci i ich rodziców.

Szacuje się że Irena Sendler uratowała przed śmiercią wieleset żydowskich dzieci. Niestety prawie wszyscy ich rodzice zginęli w obozie zagłady w Treblince.

Po wojnie Irena Sendler nadal niosła pomoc najbardziej potrzebującym w swojej społeczności – organizowała sierocińce oraz współtworzyła domy i ośrodki pomocy społecznej.

Wśród wielu odznaczeń, którymi Irena Sendler została uhonorowana, są Złoty Krzyż Zasługi, przyznany jej w 1946 roku za ratowanie Żydów, oraz najwyższe polskie odznaczenie – Order Orła Białego, przyznany w późniejszym życiu za jej wysiłki humanitarne podczas wojny. Jako jedna z pierwszych Polek została również uhonorowana izraelskim tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata, przyznawanym przez Instytut Jad Waszem osobom, które udzielały Żydom bezinteresownej pomocy w czasie Zagłady. Medal odebrała w 1965 roku. Irena Sendler zmarła w 2008 roku.

Lili Pohlmann, ocalała z Zagłady i jedna z jej ostatnich żyjących przyjaciółek, która obecnie mieszka w Londynie, tak wspomina Irenę Sendler: „Irena była świadkiem dantejskich scen, kiedy dzieci były odbierane zrozpaczonym matkom, ojcom i dziadkom. „Czy możesz zagwarantować, że przeżyją?” ciągle pytano Irenę. Ale ona mogła jedynie zagwarantować, że zginą, jeśli zostaną.

„W snach wciąż słyszę płacz, kiedy opuszczali rodziców” – wyznała mi kiedyś Irena. Tę piekielną mękę opisała po wojnie w krótkiej relacji zatytułowanej „Jak ratowałam dzieci z Warszawskiego Getta”.

Irena Sendler wyznała kiedyś Lili Pohlmann: „Dopóki będę żyła i miała w ciele odrobinę energii, zawsze będę głosić, że tylko dobro jest nadrzędne; trzeba o nie zabiegać za wszelką cenę i w końcu ono musi zwyciężyć”.

Pomnik został ufundowany m.in. przez Instytut Pamięci Narodowej i został ofiarowany Newark and Sherwood District Council, która z chęcią go przyjęła i zapewniła jego ekspozycję. Pomnik stanie w parku Fountain Gardens przy London Road, która jest popularnym miejscem spotkań i nieformalną bramą do miasta.

Fontanna, która również znajduje się w ogrodzie Fountain Gardens, poświęcona jest siostrze Ethel Harrison, która w pierwszych latach XX wieku utonęła próbując ratować tonące dziecko. Mamy nadzieję, że ogrody będą dalej rozbudowywane, aby mogły dawać świadectwo bohaterstwa Ireny Sendler i Ethel Harrison, a ich działania nigdy nie zostaną zapomniane.

Newark ma długie związki z polską kulturą i polskimi siłami zbrojnymi podczas II wojny światowej. Były premier RP Władysław Sikorski był przez pewien czas pochowany na cmentarzu w Newark. Wielu polskich lotników stacjonowało również w Newark podczas II wojny światowej, a miasto posiada znaczną liczbę polskich grobów wojennych.

Newark jest również miastem partnerskim Sandomierza, jednego z najstarszych i najbardziej znaczących pod względem historycznym miast w Polsce.

Rzeźbę stworzył brytyjski rzeźbiarz Andrew Lilley. Pomnik powstawał przez sześć miesięcy.

„Projekt zacząłem, gdy moja synowa opublikowała krótki film, w którym Irena Sendler wspomina czasy II wojny światowej. Byłem pod takim wrażeniem, że od razu wiedziałem, że jest to coś, czego szukałem, aby nadać mojej sztuce sens”, powierdział Andrew Lilley.

„Bardzo cieszę się, że rzeźba stanie w Newark, a wszyscy zaangażowani w projekt tak bardzo go wspierali. Umiejscowienie rzeźby w Fountain Gardens sprawi, że ​​jej przekaz trafi do wielu osób w mieście. Świadomość, że historia tej niepozornej osoby, która stanęła na przeciw okrucieństwu nazistowskiej machiny wojennej, będzie widoczna dla wszystkich, zwłaszcza młodszych odbiorców, jest naprawdę budująca. Jej działania podczas II wojny światowej powinny zostać zapamiętane przez pokolenia i wspaniale, że mogę się przyczynić do upamiętnienia jej historii”.

„Podczas tworzenia rzeźby odtwarzałem nagrania wideo osób ocalonych z Holokaustu dzielących się swoimi doświadczeniami i czerpałem inspirację ze zdjęcia syryjskiej uchodźczyni trzymającej dziecko. Starałem się odtworzyć stres, w jakim się znalazła”.

„Irena uosabia poświęcenie, nie rozróżniała nikogo ze względu na pochodzenie etniczne ani religię, tylko to, co łączy nas ludzi i z tym się identyfikowała. Widziała, że ​​dzieci potrzebują pomocy i nawet kiedy uciekła z więzienia, zachowała ich imiona w bezpiecznym miejscu, aby nigdy nikt nigdy nie mógł ich znaleźć”, powiedział Andrew Lilley.

Przewodniczący Newark i Sherwood District Council, radny David Lloyd, powiedział: „Istnieje głęboko zakorzeniony związek między Newark a polską społecznością. Podczas II wojny światowej polski personel wojskowy dokonał wielu poświęceń, aby powstrzymać najazd nazistów i dalszy rozlew krwi. Polskie poświęcenie sprawiło, że Wielka Brytania pozostała jednym z niewielu krajów w Europie, które nie zostały zaatakowane drogą lądową.”

„Poświęcenie, jakie złożyła Irena Sendlerowa, by ratować dzieci przed okrucieństwem Holokaustu, zostanie zapisane dla przyszłych pokoleń. W imieniu społeczności Newark, to zaszczyt mieć ten niesamowity pomnik w naszym mieście.”

„Mamy nadzieję, że pomnik ten będzie przypominał przyszłym pokoleniom o wielkim poświęceniu, które niesiono podczas wojny”.

Marta de Zuniga, dyrektor Instytutu Kultury Polskiej w Londynie, powiedziała: „To naprawdę wzruszające móc odsłonić pierwszą rzeźbę Ireny Sendlerowej w Wielkiej Brytanii. Irena Sendler to inspirująca bohaterka, której czyny mogą inspirować ludzi na całym świecie, a jej humanitaryzm może być przykadem dla młodych. Jej historia przypomina nam, że nawet w najbardziej beznadziejnych czasach jedna osoba może zmienić losy wielu ludzi i dać godny naśladowania przykład”.

Burmistrz miasta Newark, Cllr Lisa Geary, powiedziała: „To zaszczyt dla Newark, że możemy zapewnić miejsce dla tego pomnika. Będzie on stanowił należny hołd dla życia i dokonań Ireny Sendlerowej.”

„Jej historia jest naprawdę inspirująca, opowiada o bezinteresownej służbie innym, z narażeniem własnego życia, w czasie gdy Europa walczyła ze złem reżimu nazistowskiego. Mam nadzieję, że ten pomnik będzie widocznym znakiem inspirującym młodych ludzi, aby starali się lepiej zrozumieć ten wypełniony nienawiścią okres w historii Europy, aby takie wydarzenia już nigdy się nie powtórzyły”.

Olivia Marks-Woldman OBE, dyrektor naczelny Holocaust Memorial Day Trust, powiedziała: „Cieszę się, że Newark i Sherwood District Council odsłania pomnik Ireny Sendlerowej. Była ona niezwykłą kobietą, która ocaliła tak wiele młodych istnień, będąc jednocześnie sama młodą kobietą.”

„To bardzo ważne, abyśmy pielęgnowali pamięć o Irenie Sendler. Misją Holocaust Memorial Day Trust jest wyciąganie wniosków z ludobójstwa, by tworzyć lepszą przyszłości. Pomnik tej odważnej kobiety stanowił będzie zarówno przypomnienie o najciemniejszym rozdziale historii, jak i stanowił będzie przykład najlepszej odpowiedzi na zło, jaką jest bezgraniczne człowieczeństwo.”

„Wszyscy możemy dziś spojrzeć na życie Ireny Sendler i zadać sobie pytanie, gdzie możemy dziś z większą odwagą stawać w obronie tych, którzy potrzebują naszej pomocy? Szczególnie mam nadzieję, że kiedy przyszłe pokolenia będą patrzeć na ten pomnik i poznają historię Ireny Sendler, może sami poczują inspirację, by być tym małym promykiem światła i nadziei we własnych społecznościach”.

Odsłonięcie rzeźby ograniczone będzie do kilkudziesięciu osób ze względu na restrykcje wynikające z pandemii. Wstęp wyłącznie na zaproszenie. Po ceremonii odsłonięcia, pomnik będzie dostępny dla odwiedzających i będzie można go zwiedzać bezpłatnie w Fountain Gardens. (red./IKP)