Ponad szkolnymi podziałami

Powołanie Macierzy zainspirowane zostało szeregiem pilnych problemów i potrzeb. Które z nich okazały się najpilniejsze?

– Nierówny dostęp dzieci i młodzieży do nauki języka polskiego, brak środków na prowadzenie działalności szkół społecznych, zróżnicowany status prawny szkół, nierówny podział środków na edukację polonijna – 100% dotowanie niektórych szkół, brak wsparcia dla innych – powodujący antagonizmy pomiędzy szkołami, uniemożliwiające współpracę między placówkami oraz rozwój szkolnictwa polonijnego na terenie Republiki Irlandii – powiedziała Marta Szutkowska-Kiszkiel, w rozmowie z Małgorzatą Bugaj-Martynowską.

Marta Szutkowska-Kiszkiel jest prezesem i współzałożycielką Polskiej Macierzy Szkolnej w Irlandii/ Fot. Małgorzata Bugaj-Martynowska.

Można więc pokusić się o fakt, że myślą przewodnią w tworzeniu organizacji było szeroko rozumiane wsparciem na drodze edukacji naszych dzieci…?

– Wspólnie z wiceprezes PMSI Agnieszka Grocholą przy powoływaniu organizacji kierowałyśmy się koniecznością zintegrowania środowiska i rozwiązania zaistniałych  problemów. Obie te kwestie stanowią podstawę dalszego rozwoju szkolnictwa polonijnego. Trudna sytuacja szkół polonijnych w Irlandii, skłoniła nas do sięgnięcia do korzeni  PMS i szukania motywacji w postawach ludzi, którzy ją tworzyli i prowadzili przez lata w innych krajach Europy. To od nich właśnie chcemy czerpać i ich postawy naśladować, dlatego przyjęliśmy tę nazwę z dumą i dokładamy wszelkich starań, by nasza społeczna praca na rzecz polskich dzieci była jej godna.

Na stronie PMS w Irlandii czytamy na temat misji organizacji: „Polska Macierz Szkolna w Irlandii to pierwsza organizacja parasolowa zrzeszająca szkoły działające na terenie Republiki Irlandii. Głównym celem Macierzy jest działalność oświatowa na rzecz Polonii na terenie Republiki Irlandii.” Na czym konkretnie to wsparcie i działalność oświatowa dla szkół polega?

– Pomoc, której możemy udzielić, to przede wszystkim informacja – o tym jak można założyć szkołę, jakie są wymogi prawne, gdzie można szukać funduszy. Wielu inicjatorów zgłasza się do nas z prośbą o rady i wskazówki. Warto jednak zaznaczyć, że PMSI nie tworzy szkół, ale zachęcamy naszych członków do tworzenia filii. W ubiegłym roku powstały 4 filie- to wielki sukces tych szkół. Macierz wydaje biuletyn informacyjny, prowadzi stronę www i na FB.

W trosce o podnoszenie jakości pracy szkół organizujemy szkolenia dla nauczycieli oraz zjazdy, na które zapraszamy gości i ekspertów z Polski. Organizujemy także konkursy międzyszkolne („Brzechwałeczki” – konkurs recytatorski, Dyktando dla uczniów i rodziców, Konkurs na FB na projekt kartki wielkanocnej, itp.). Do udziału zapraszamy wszystkie szkoły z Irlandii. Niezmiernie ważną częścią naszej działalności jest także lobbing na rzecz zrównania praw uczniów pochodzenia polskiego – wszystkie dzieci skorzystałyby ze zmian ustawodawczych, wg których każde dziecko mogłoby liczyć na jednakowe wsparcie ze strony państwa polskiego.

Rozpoczęliśmy także wspólnie z Ambasadą RP w Dublinie i MEN rozmowy z przedstawicielami Departamentu Edukacji oraz Education Trainig Board w Irlandii, mające na celu rozpoczęcie współpracy strony irlandzkiej ze szkołami polonijnymi oraz wprowadzenie zmian proceduralnych dotyczących uznawalności kwalifikacji polskich nauczycieli.

Skąd czerpiecie środki na działalność?

– Składka członkowska wynosi 50 euro od szkoły. Projekty PMSI finansowane są przez konsulat, Stowarzyszenie Wspólnota Polska bądź sponsorów.

Ile szkół zrzesza PMS w Irlandii i czy również zrzesza Szkolne Punkty Konsultacyjne, których misja i program nauczania są odrębne od szkół funkcjonujących tylko w soboty?

– Aktualnie zrzeszamy 11 spośród 28 szkół społecznych i prywatnych. Kolejne szkoły oczekują na przyjęcie. Co ważne, aby brać udział w naszych projektach nie trzeba być zarejestrowanym w PMSI. Zachęcamy wszystkich do udziału w nich, ponieważ zależy nam na każdym polskim dziecku.

Jest więc szansa na międzyszkolną nić porozumienia…?

– PMSI jest otwarta na współpracę zawsze zapraszamy SPK do udzialu w naszych projektach. Nauczyciele z SPK chętnie uczestniczą w naszych szkoleniach. Uczniowie w konkursach.

Niestety niesprawiedliwy system finansowania szkół, oraz fakt, że w Irlandii powstało aż 5 SPK rozproszonych po całym kraju (nigdzie na świecie tylu nie ma) powodują, iż środowisko jest mocno podzielone. Nierówny dostęp do finansowania zniechęca działaczy do zakładania szkół – jest to nieuczciwa konkurencja. SPK są w pełni utrzymywane przez MEN, otrzymują też dodatkowe środki z MSZ. Jeśli do tego dodać kwestię świadectw, które SPK wydają (na polskich wzorach) współistnieć w zgodzie nie sposób (rodzice wierzą, iż świadectwa SPK są „prawdziwe”, a szkół społecznych nie), że dzięki tym świadectwom ich pociechy będą klasyfikowane po powrocie do Polski. Oczywiście to nie ma nic wspólnego z prawdą, ale ta sytuacja powoduje, że w SPK brakuje miejsc, podczas gdy szkoły społeczne nie mogą się utrzymać.

Zawinił system, ale to nie oznacza, że nauczycieli i uczniów z rożnych szkół polonijnych podzieliły też wartości…?

– SPK nie są winne, temu, że system jest niesprawiedliwy. Wiadomo, że mają uprzywilejowaną pozycję, więc jej bronią. Szkoda, bo wszystkim powinno chodzić o dobro każdego polskiego dziecka. Pomimo istniejących podziałów, zawsze zapraszamy Szkolne Punkty Konsultacyjne do naszych projektów.

Na witrynie PMSI widnieje Państwa apel traktujący o rzekomym niesprawiedliwym traktowaniu dzieci polskich mieszkających na obczyźnie przez państwo polskie. Czy PMSI podjęła konkretne działania w tym kierunku?

– Tak jak objaśniam powyżej dzieci są dyskryminowane. To proste: jedno dziecko dostaje wszystko, drugie trochę, a trzecie nic. To właśnie jest dyskryminacja, na którą PMSI się nie zgadza. Należy pamiętać, że w pełni utrzymywane przez rząd SPK stanowią mniej niż 10% szkół uzupełanijących na świecie, co oznacza, że ponad 90% uczniów szkół polonijnych otrzymuje od Polski tylko niewiekie wsparcie. Mówimy o dzieciach objętych nauką j. polskiego. Niestety przygniatająca większość nie uczęszcza do żadnych polskich szkół . Apelowaliśmy w tej sprawie jako PMSI oraz  wspólne z Kongresem Oświaty Polonijnej i będziemy apelować do skutku, ponieważ sytuacja jest nader krzywdząca i nieuczciwa. Kierowaliśmy liczne listy do Ministra Spraw Zagranicznych oraz do MEN, posłów i senatorów RP wydaje się jednak, że temat jest trudny i nie ma chęci ze strony rządu, aby go podjąć. Pragnę też dodać, iż brak działania na rzecz promocji języka polskiego ze strony państwa jest dla mnie niezrozumiały. Wielka to strata dla kraju, gdyż coraz mniej polskich dzieci mówi po polsku.

W ubiegłym roku szkolnym oraz w tym roku szkolnym polskie szkoły sobotnie za pośrednictwem Wydziałów Konsularnych otrzymały dofinansowanie (na opłaty za wynajm pomieszczeń, na materiały i pomoce dydaktyczne), czy wobec tego faktu można uznać, że państwo polskie jednak nie dyskryminuje, a wręcz przeciwnie pomaga dzieciom polskim na obczyźnie?

– Dyskryminuje i to w bardzo jaskrawy sposób. Dzieci uczęszczające do SPK korzystają z bezpłatnej nauki zapewnionej przez MEN i jeszcze ze środków projektowych MSZ. Dzieci w szkołach społecznych może będą mialy szkołę, jeśli szkoła otrzyma wsparcie na 50% (bo maksimum tyle może – nie musi – uzyskać) wysokości czynszu z MSZ. Tak czy inaczej, rodzice w szkołach społecznych muszą za naukę płacić. MSZ rozpatruje projekty i przyznaje dotacje wg. własnego uznania. Często są to nic nie znaczące kwoty (np. 200 euro), niemające żadnego znaczenia dla „być” albo „nie być” danej szkoły.

PMS w Irlandii współpracuje z innymi PMS na terenie UK a także z organizacjami instytucjami społecznymi…

– Współpraca polega głównie na wymianie doświadczeń, udziale w zjazdach nauczycieli  i sympozjach PMS. W przyszłym roku sympozjum PMS ma odbyć się właśnie w Irlandii. Bardzo cieszymy się, że koledzy z europejskich PMS przyjęli nas życzliwie do swojego grona. Ponadto PMS współpracuje ze Kongresem Oświaty Polonijnej, Stowarzyszeniem Wspólnota Polska, Polonijnym Centrum Nauczycielskim w Lublinie i wieloma innymi organizacjami. W Irlandii wszystko jest jeszcze bardzo świeże. Nowe organizacje tworzą się i znikają. Trzeba jeszcze trochę czasu, zanim będzie można ocenić z kim dzielimy nasze ideały. Wspieramy natomiast wszelkie projekty, które uważamy za wartościowe. Np. na tegorocznym zjeździe nauczycieli promowaliśmy akcję Forum Polonia i Szkoły Lidreów „Jesteś u siebie – zaglosuj, zachęcającą do zaangażowania się Polaków w wybory samorzadowe.

Jak Zjazd Nauczycieli…?

– W dniach 2-3 listopada odbył się II Zjazd Nauczycieli Polonijnych w Irlandii – Carlow 2013. W zjeździe uczestniczyli przedstawiciele 17 szkół (w tym 2 SPK i 2 szkoły z Irl. Płn). Organizatorami zjazdu byli Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli Stowarzyszenia Wspólnota Polska oraz Polska Macierz Szkolna w Irlandii. Tegoroczne spotkanie nauczycieli ze szkół Irlandii oraz Irlandii Północnej odbyło się pod hasłem: Uczyć lepiej – ciekawe formy i metody pracy w polskiej szkole. Tematyka szkoleń obejmowała motywację oraz metodykę pracy z uczniem dwujęzycznym. Tematem dominującym rozmów były korzyści z płynące z rozwoju dwujęzycznego, który zapewnia dziecku zarówno łatwość uczenia się jak i elastyczność umysłu. Wykład o bogactwie płynącym z dwujęzyczności poprowadził prof.dr hab. Roman Laskowski. Badania naukowe dowodzą, że dziecko dwujęzyczne z łatwością nabywa nowe umiejętności językowe, jest bardziej otwarte i twórcze. Ma większe szanse na osiągnięcie sukcesów w przyszłości niż jego monolingwalni rówieśnicy. Zachowanie języka macierzystego zapewni mu także możliwość budowania własnej tożsamości, utrzymanie relacji z rodziną oraz kontaktu z bliskimi w Polsce. Rodzice, którzy nie dbają o zachowanie u swoich pociech j. polskiego pozbawiają ich tego bogactwa.Uczestnicy szkolenia otrzymali  certyfikaty Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli Stowarzyszenia Wspólnota Polska.

Kolejne spotkanie już wkrótce…

– W dniach 30 listopada – 1 grudnia planujemy szkolenie metodyczne dla ok 100 nauczycieli w Galway. Szkolenie poprowadzą eksperci z PCN Lublin oraz ODN Stowarzyszenia Wspólnota Polska. Będzie to niewątpliwie kolejna okazja do pogłębienia wiedzy, wymiany doświadczeń i integracji środowiska nauczycielskiego w Irlandii.

Marta Szutkowska-Kiszkiel jest prezesem i współzałożycielką Polskiej Macierzy Szkolnej w Irlandii. Pełni funkcję skarbnika Prezydium Kongresu Oświaty Polonijnej, a także jest członkiem Rady ds. Integracji Migrantów przy Ministrze Sprawiedliwości i Równości (Ministerial Council on Migrant Integration), członkiem Międzyagencyjnego Forum Integracyjnego (Interagency Integration Forum) oraz członkiem Rady Konsultacyjnej ds. Oświaty przy Ambasadzie RP w Dublinie. Założycielka i dyrektor Szkoły „Równe Szanse” w Carlow oraz Polskiej Szkoły w Wexford. Animatorka projektów integracyjnych promujących polską kulturę.

Fot.: Małgorzata Bugaj-Martynowska