Literacki lunch w Ognisku Polskim

We wtorek, 18 września w Ognisku Polskim odbył się literacki lunch, podczas którego zaproszeni goście mogli nie tylko uraczyć się doskonałym lunchem, ale także posłuchać prelekcji znanych historyków i naukowców. Tym razem byli to ludzie pióra, Celia Lee i Paul Edward Strong, którzy są współautorami wydanej ostatnio książki zatytułowanej „Women in War” – „Kobiety podczas wojny”. Książka ta składa się z 18 rozdziałów, które poruszają temat roli kobiet w walce o wolność. Podkreśla wsparcie, jakiego udzielały wojskowym walczącym na froncie, mówi o ich bohaterstwie i udziale, jaki miały we wspieraniu swoich ojców, mężów i synów idących na front. Opowiada o kobietach, które podczas wojny pracowały i oddawały życie za swoją ojczyznę. Celia Lee i Paul Edward Strong razem prowadzą grupę „Kobiety podczas wojny”, która jest częścią Brytyjskiej Komisji Historii Wojskowości. Celia jest honorowym członkiem Towarzystwa Naukowego Centrum Studiów I wojny światowej na Uniwersytecie w Birmingham. Obecnie pracuje nad książką o księciu Kentu. Paul Edward Strong to historyk oraz naukowiec pracujący dla rządu. Ich współpraca zaczęła się zupełnie przypadkowo. Celia Lee biorąc udział w konferencji w Oxfordzie siedziała obok Paul’a Edward’a Strong’a. W trakcie rozmowy powiedziała, że nosi się z zamiarem zorganizowania grupy „Kobiety podczas wojny”. Paul, który prowadził badania nad rolą kobiet w sztuce wojennej XX wieku przyjął to z wielkim entuzjazmem i tak się zaczęło.

 

Kilka słów od rozmówców

Celia Lee złożyła gratulacje Barbarze Kaczmarowskiej Hamilton, jako nowemu prezesowi Ogniska i jednocześnie podziękowała jej i Małgorzacie Lady Belhaven and Stenton za zorganizowanie lunchu. Następnie przedstawiła obecnych na sali współautorów książki: dr Halik Kochanski, dr George Baily OBE, Mrs Elspeth Johnstone, Jonathan Walker, Ms Grace Filby, John Lee – swojego męża.

Paul Edward Strong przedstawił natomiast Andrew Lownie, dożywotniego prezydenta Klubu Biografów, który został zaproszony, jako gość honorowy i Kathy Stevenson – Brytyjska Komisja Historii Wojskowości.

Celia wymieniła Elspeth Johnstone, która napisała o służbie kobiet w wojsku podczas pierwszej wojny światowej w latach 1914 – 1918, przede wszystkim wspierając mężczyzn walczących na froncie. Książka opisuje również rolę kobiet podczas II wojny światowej.

Paul Edward Strong nadmienił, że dr Halik Kochanski i dr George Baily opisali bardzo wzruszająco historie swoich rodzin w Polsce i w Niemczech cierpiących pod okupacją rosyjską i niemiecką. W rozdziale 15 „Kobiety w służbie wojskowej na wschodnim froncie” Strong opisuje doświadczenia kobiet biorących udział w walkach. Jonathan Walker mówi o udziale kobiet rekrutowanych przez organizację pielęgniarek, a pracujących jako agentki, które często były zrzucane do Polski. Podkreślił rolę, jaką odgrywała Sue Ryder. Paul mówił również o tym, jak Celia Lee w rozdziale 8 opisała pracę Princess Mariny, Księżnej Kentu, jako komendantki organizacji „Kobiety w Królewskiej Marynarce Wojennej” (WREN) podczas II wojny światowej.

 

Polacy w II wojnie światowej

Następnie głos zabrała dr Halik Kochanski: „Rodzice Polacy – ale jak sama mówi, umiem tylko czytać po polsku”. Dr Halik Kochanski studiowała w Balliol College, Oxford, a doktorat obroniła na King’s College w Londynie, gdzie była wykładowcą. Wykładała również na University College w Londynie. Obecnie jest niezależnym historykiem. Napisała też książkę „Polska i Polacy w II wojnie światowej” (Poland and the Poles in the Second World War), która ukaże się w księgarniach 4 października. Pracowała nad nią pięć lat. Zajęła się tym tematem, bo zdała sobie sprawę, że w Anglii nie napisano jeszcze książki, która opisywałaby historię Polaków podczas całej II wojny światowej: Polacy w okupowanej przez Niemców i Rosjan Polsce, Polacy poza Polską, Polacy na uchodźstwie i Polacy, którzy pozostali na zachodzie oraz ich wkład w wywiad i w dyplomację. Fabuła książki zaczyna się w 1918 roku, bo Kochanski uważa, że historia odzyskania przez Polskę wolności po rozbiorach jest jakby podstawą do zrozumienia postawy Polski podczas II wojny światowej. Opisywaną historię autorka zakończyła na 1947 roku, bo w maju 1945 roku Polska nie miała ani rządu uznawanego przez trzy mocarstwa, ani ustalonych granic.

Wracając do książki „Kobiety podczas wojny” dr Halik Kochanski powiedziała, że wyróżnia się ona od innych. Jej opowiadanie zawarte w rozdziale 16 opowiada o sowieckiej okupacji w Polsce. Mówiła, że jest to temat zwykle omijany przez brytyjskich historyków. Jej rodzina pochodzi ze Stanisławowa, które było położone we wschodniej Polsce. Dziadek był wicedyrektorem administracji Stanisławowa i okolic. Kiedy Rosjanie weszli do Polski musiał się ukrywać, gdyż NKWD aresztowało wszystkich, którzy brali czynny udział w administracji, czy w polityce. Nastał okres terroru. Szkoły musiały zmienić program, sytuacja ekonomiczna drastycznie się zmieniła. W 1940 roku zaczęły się deportacje ludności na Syberię i do Kazachstanu. Rodzina z 12 na 13 kwietnia 1940 została wywieziona ze Stanisławowa. Jak powiedziała Halik jedynym przedstawicielem męskim z rodziny był wtedy jej 16-letni ojciec. Wywieziono ich do Kazachstanu. Wywożono przeważnie kobiety, gdyż mężczyźni, albo pozostali w ukryciu, albo zginęli. Zasadą było, jeżeli nie pracujesz, nie jesz. Opowiadała jak jej babcia dostała wiadomość od dziadka dopiero po dwóch latach.

W zasadzie jest to historia jej ciotki Niny Kochańskiej, jej walki o przetrwanie w strasznych warunkach w Kazachstanie. Dopiero, kiedy utworzyła się armia gen. Andersa sytuacja zaczęła się zmieniać. Jednak koniec wojny przyniósł separację rodziny Kochanskich.

 

Polskie korzenie

Głos zabrał również dr George Bailey OBE. Studia związane z I wojną światową w King’s College w Londynie umożliwiły mu pisanie na ten temat. Od różnych brytyjskich i europejskich uniwersytetów otrzymał tytuł Honorowego Profesora. Napisany przez niego 5 rozdział opowiada historię ucieczki jego rodziny Saczkowskich z Antwerpii. Udało im się przedostać do Francji, a stamtąd z ranną matką pieszo, a potem pociągiem prze Dunkierkę do Anglii, do ojca. Jest to historia młodej 22-letniej dziewczyny, która zetknęła się z okrucieństwem wojny, starającej się przeżyć. Jako Polka, a potem Brytyjka spełniła swój obowiązek.

Ognisko Polskie zaczęło znowu tętnić życiem. Wśród zaproszonych gości była również Rula Lenska, znana aktorka, Clare Mulley, autorka książki o Krystynie Skarbek i Raymond Keen OBE, który będzie gościem następnego wtorkowego literackiego lunchu. Będzie mówił na temat szachów. Jak powiedziała Barbara Kaczmarowska Hamilton był to nie pierwszy literacki lunch i nie ostatni, a frekwencja na każdym jest ogromna. W obecnym uczestniczyło 85 osób, a w ostatnim 95. Przypomina to słynne „Obiady czwartkowe” u króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, popularnie zwane „czwartkami u króla Stasia”. Wygląda na to, że wtorkowe literackie lunche też mogą przejść do historii.