Skąd zawroty głowy?

Kiedy należy się zgłosić do specjalisty, jak leczyć zawroty głowy i jakie mogą być przyczyny tych objawów? Ze specjalistami kliniki  My Medyk
– dr. Maciejem Zatońskim, laryngologiem oraz mgr. Krzysztofem Klimkiem, fizjoterapeutą rozmawia Olga Woźniak.

Występowanie zawrotów głowy może mieć różne przyczyny. Często są one związane z poważnymi schorzeniami, dlatego nie powinniśmy ich lekceważyć. Niezmiernie ważna jest diagnostyka, która doprowadzi do odnalezienia źródła, utrudniających nam życie dolegliwości. Jeśli często masz wrażenie, że przedmioty wirują, nie możesz utrzymać równowagi, tracisz poczucie orientacji – nie czekaj, tylko zgłoś się do lekarza.

Za prawidłowe utrzymanie równowagi i poczucie orientacji odpowiadają trzy układy receptorowe, które stale przesyłają informacje do mózgu, gdzie są następnie analizowane i rozsyłane. Właściwe napięcie mięśni
i postawa ciała jest możliwa dzięki prawidłowemu funkcjonowaniu wzroku, receptorów dotyku i czucia głębokiego oraz ucha wewnętrznego.

Jakie są najczęstsze przyczyny zawrotów głowy?

dr Maciej Zatoński: Zawroty głowy mogą mieć podłoże neurologiczne, laryngologiczne, ortopedyczne, kardiologiczne, naczyniowe oraz psychiczne. Laryngologiczne przyczyny to przede wszystkim zespół napadowych położeniowych zawrotów głowy, uszkodzenie błędnika (np. w wyniku infekcji lub urazu), choroba ucha środkowego, choroba Meniere’a, nowotwory ośrodkowego układu nerwowego. Inne przyczyny mogą pojawić się w przypadku cukrzycy, stwardnienia rozsianego, chorób tarczycy, choroby lokomocyjnej. Mogą być one także skutkiem stosowanych leków.

mgr Krzysztof Klimek:Takie objawy, jak zawroty głowy mogą mieć wiele przyczyn. Te jednak, z którymi mają do czynienie fizjoterapeuci najczęściej związane są z dysfunkcjami odcinka szyjnego kręgosłupa. Zaliczyć można do nich hypolordozę, która charakteryzuje się spłaszczeniem lordozy w odcinku szyjnym, co w konsekwencji zmniejsza odporność na wstrząsy. Kolejnym schorzeniem odcinka szyjnego, wywołującym zawroty głowy jest hiperlordoza szyjna, która powoduje ucisk na tętnice wewnętrzne szyjne, tym samym zmniejszając przepływ krwi do mózgu, doprowadzając do niedotlenienia. Podobne konsekwencje wywołują również urazy typu biczowego. Źródłem zawrotów głowy mogą być także zaburzenia postawy ciała, skolioza, uraz głowy, udar czy stres.

W jaki sposób odbywa się diagnostyka zawrotów głowy?

dr M.Z.: Diagnostyka obejmuje przede wszystkim dokładne ustalenie charakteru dolegliwości, częstości ich występowania, czasu trwania i nasilenia wraz z dokładną oceną ucha środkowego oraz w razie konieczności prób położeniowych oraz oceny oczopląsu. W wielu przypadkach diagnostyka musi być rozszerzona o konsultacje innych specjalistów (neurolog, kardiolog, endokrynolog, diabetolog, ortopeda). Niezbędne może okazać się badanie przy użyciu rezonansu magnetycznego (MRI), tomografii komputerowej (CT), wideonystagmografu (VNG), ultrasonografia (USG) oraz wykonanie potrzebnych badań laboratoryjnych.

mgr K.K.: Każdy pacjent, cierpiący na zawroty głowy, który zgłosi się do fizjoterapeuty zostaje poddany testom funkcjonalnym. Pojawienie się bólu przy teście uciskowym na szczyt głowy świadczy o występowaniu dyskopatii szyjnej. Prostym ćwiczeniem, które pozwala na sprawdzenie prawidłowości działania błędnika jest test polegający na trafieniu palcem w nos lub inną część ciała przy zamkniętych oczach. Taką próbę z powodzeniem możemy wykonać również sami w domu. Oczywiście czasem okazuje się to niewystarczające. Wtedy zaleca się wykonanie dodatkowych badań lub konsultacji ze specjalistami.

W jaki sposób możemy leczyć zawroty głowy wynikające z zaburzeń błędnika?

dr M.Z.: Leczenie zależy od charakteru dolegliwości i obejmuje leczenie zachowawcze (dieta, zmiana stylu życia, adaptacja, zmiana dotychczas stosowanych leków), leczenie farmakologiczne oraz rehabilitację. W niektórych przypadkach możliwe jest wykonanie tzw. „zabiegów uwalniających”. W rzadkich przypadkach niezbędne może okazać się leczenie operacyjne.

mgr K.K.: W przypadku wielu schorzeń laryngologicznych, które powodują zawroty głowy bardzo ważna jest współpraca laryngologa z fizjoterapeutą. Często okazuje się, że dzięki dobrze dobranemu programowi ćwiczeń
i terapii pacjent może normalnie funkcjonować. Doskonale sprawdza się w takich przypadkach kinezyterapia oraz kinesiology taping.

Jakie mogą być przyczyny zaburzeń błędnika?

dr M.Z.: Zaburzenia mogą wynikać z urazu błędnika, jego wstrząśnienia lub zapalenia. Nieprawidłowe funkcjonowanie błędnika może być także spowodowane zapaleniem nerwu przedsionkowego, zespołem położeniowych zawrotów głowy, chorobą Meniere’a. Ważne jest to, że u około 25% pacjentów z zawrotami głowy nie udaje się postawić rozpoznania, czyli znaleźć przyczyny dolegliwości.

Czy zawroty głowy mogą wynikać z zapalenia zatok u pacjenta?

dr M.Z.: Nie. Natomiast możliwa jest wspólna przyczyna zawrotów głowy i zapalenia zatok (np. infekcja) lub zawroty mogą pojawić się w reakcji na leki, stosowane w leczeniu zapalenia zatok.

Kiedy osoby cierpiące na zawroty głowy powinny zgłosić się do lekarza?

dr M.Z.: W każdym przypadku. Zawroty głowy mogą być pierwszym lub jedyny objawem, zagrażającej zdrowiu lub życiu choroby. W szczególności należy udać się do swojego lekarza w następujących przypadkach: pojawienia się po raz pierwszy ostrych ataków zawrotów głowy lub uczucia niestabilności; zawrotów głowy bez uzasadnionej przyczyny (normalną przyczyną może być np. spożycie alkoholu, pobyt na karuzeli, podczas podróży statkiem, itp.); każdej zmiany lub nasilenia istniejących zawrotów głowy; pogorszenia zawrotów lub przy pojawieniu się nowych objawów; wystąpienia zwrotów głowy po przyjęciu nowo przepisanych leków.

W niektórych przypadkach konieczne może okazać się wezwanie pogotowia. Zawroty głowy mogą być jedynym objawem udaru mózgu lub zawału serca. Zgłoś się na pogotowie, jeśli napadowi zawrotów głowy towarzyszyła utrata przytomności, bóle w klatce piersiowej, nagłe osłabienie którejś z kończyn lub zaburzenia widzenia, słuchu lub mowy. Jeśli nie możesz samodzielnie się poruszać i przewracasz się (zwłaszcza na jedną stronę) należy również szybko udać się po pomoc.

Jakie są metody rehabilitacji w przypadku pacjentów cierpiących na zawroty głowy?

mgr K.K.: Przy zawrotach głowy można zastosować wiele metod. Wszystko zależy od tego jakie jest źródło tych objawów. Przydatna może okazać się zarówno terapia manualna, masaż, kinesiology taping czy kinezyterapia. Dlatego tak ważne jest indywidualne podjęcie do każdego pacjenta.

Jaki jest cel rehabilitacji w zaburzeniach układu równowagi?

mgr K.K.: Głównym celem rehabilitacji jest wzmocnienie mięśni posturalnych oraz reedukacja procesów nastawczych. Z tego względu stosuje się również program ćwiczeń izometrycznych i równoważnych.

W jaki sposób odbywa się diagnostyka zawrotów głowy?

dr M.Z.: Diagnostyka obejmuje przede wszystkim dokładne ustalenie charakteru dolegliwości, częstości ich występowania, czasu trwania i nasilenia wraz z dokładną oceną ucha środkowego oraz w razie konieczności prób położeniowych oraz oceny oczopląsu. W wielu przypadkach diagnostyka musi być rozszerzona o konsultacje innych specjalistów (neurolog, kardiolog, endokrynolog, diabetolog, ortopeda). Niezbędne może okazać się badanie przy użyciu rezonansu magnetycznego (MRI), tomografii komputerowej (CT), wideonystagmografu (VNG), ultrasonografia (USG) oraz wykonanie potrzebnych badań laboratoryjnych.

mgr K.K.: Każdy pacjent, cierpiący na zawroty głowy, który zgłosi się do fizjoterapeuty zostaje poddany testom funkcjonalnym. Pojawienie się bólu przy teście uciskowym na szczyt głowy świadczy o występowaniu dyskopatii szyjnej. Prostym ćwiczeniem, które pozwala na sprawdzenie prawidłowości działania błędnika jest test polegający na trafieniu palcem w nos lub inną część ciała przy zamkniętych oczach. Taką próbę z powodzeniem możemy wykonać również sami w domu. Oczywiście czasem okazuje się to niewystarczające. Wtedy zaleca się wykonanie dodatkowych badań lub konsultacji ze specjalistami.

W jaki sposób możemy leczyć zawroty głowy wynikające z zaburzeń błędnika?

dr M.Z.: Leczenie zależy od charakteru dolegliwości i obejmuje leczenie zachowawcze (dieta, zmiana stylu życia, adaptacja, zmiana dotychczas stosowanych leków), leczenie farmakologiczne oraz rehabilitację. W niektórych przypadkach możliwe jest wykonanie tzw. „zabiegów uwalniających”. W rzadkich przypadkach niezbędne może okazać się leczenie operacyjne.

mgr K.K.: W przypadku wielu schorzeń laryngologicznych, które powodują zawroty głowy bardzo ważna jest współpraca laryngologa z fizjoterapeutą. Często okazuje się, że dzięki dobrze dobranemu programowi ćwiczeń
i terapii pacjent może normalnie funkcjonować. Doskonale sprawdza się w takich przypadkach kinezyterapia oraz kinesiology taping.

Jakie mogą być przyczyny zaburzeń błędnika?

dr M.Z.: Zaburzenia mogą wynikać z urazu błędnika, jego wstrząśnienia lub zapalenia. Nieprawidłowe funkcjonowanie błędnika może być także spowodowane zapaleniem nerwu przedsionkowego, zespołem położeniowych zawrotów głowy, chorobą Meniere’a. Ważne jest to, że u około 25% pacjentów z zawrotami głowy nie udaje się postawić rozpoznania, czyli znaleźć przyczyny dolegliwości.

Czy zawroty głowy mogą wynikać z zapalenia zatok u pacjenta?

dr M.Z.: Nie. Natomiast możliwa jest wspólna przyczyna zawrotów głowy i zapalenia zatok (np. infekcja) lub zawroty mogą pojawić się w reakcji na leki, stosowane w leczeniu zapalenia zatok.

Kiedy osoby cierpiące na zawroty głowy powinny zgłosić się do lekarza?

dr M.Z.: W każdym przypadku. Zawroty głowy mogą być pierwszym lub jedyny objawem, zagrażającej zdrowiu lub życiu choroby. W szczególności należy udać się do swojego lekarza w następujących przypadkach: pojawienia się po raz pierwszy ostrych ataków zawrotów głowy lub uczucia niestabilności; zawrotów głowy bez uzasadnionej przyczyny (normalną przyczyną może być np. spożycie alkoholu, pobyt na karuzeli, podczas podróży statkiem, itp.); każdej zmiany lub nasilenia istniejących zawrotów głowy; pogorszenia zawrotów lub przy pojawieniu się nowych objawów; wystąpienia zwrotów głowy po przyjęciu nowo przepisanych leków.

W niektórych przypadkach konieczne może okazać się wezwanie pogotowia. Zawroty głowy mogą być jedynym objawem udaru mózgu lub zawału serca. Zgłoś się na pogotowie, jeśli napadowi zawrotów głowy towarzyszyła utrata przytomności, bóle w klatce piersiowej, nagłe osłabienie którejś z kończyn lub zaburzenia widzenia, słuchu lub mowy. Jeśli nie możesz samodzielnie się poruszać i przewracasz się (zwłaszcza na jedną stronę) należy również szybko udać się po pomoc.

Jakie są metody rehabilitacji w przypadku pacjentów cierpiących na zawroty głowy?

mgr K.K.: Przy zawrotach głowy można zastosować wiele metod. Wszystko zależy od tego jakie jest źródło tych objawów. Przydatna może okazać się zarówno terapia manualna, masaż, kinesiology taping czy kinezyterapia. Dlatego tak ważne jest indywidualne podjęcie do każdego pacjenta.

Jaki jest cel rehabilitacji w zaburzeniach układu równowagi?

mgr K.K.: Głównym celem rehabilitacji jest wzmocnienie mięśni posturalnych oraz reedukacja procesów nastawczych. Z tego względu stosuje się również program ćwiczeń izometrycznych i równoważnych.